Vấn đề di dịch cư tự do ở khu vực miền núi, biên giới luôn là mối quan tâm hàng đầu của Đảng và Nhà nước ta trong những năm gần đây. Ở tỉnh ta, điều này được thể hiện bằng việc ngày càng có nhiều hơn những chủ trương, chính sách ưu tiên cho sự nghiệp phát triển KT-VH-XH ở khu vực miền núi, vùng đồng bào các dân tộc thiểu số, như Chương trình 135, 134, 176, 30a...
Tuy nhiên, dù đã được đầu tư về cơ sở hạ tầng, hỗ trợ phát triển sản xuất, chăn nuôi nhưng do điểm xuất phát thấp, trình độ dân trí còn hạn chế, nên cuộc sống của đa số đồng bào ở khu vực biên giới, miền núi vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Đây là một trong những nguyên nhân tái diễn tình trạng các hộ đồng bào dân tộc Mông di cư trái phép sang Lào.
Cán bộ chiến sỹ Đồn biên phòng 531 hướng dẫn bà con chọn giống ngô cho năng suất cao.
Chỉ tính riêng trong mấy tháng đầu năm 2011, trên địa bàn biên giới Nghệ An, các lực lượng chức năng đã phát hiện 15 hộ với 78 khẩu đồng bào Mông di cư trái phép sang Lào. Trong đó, đa số tập trung ở địa bàn huyện Kỳ Sơn và Quế Phong. Điều này trực tiếp gây nên những xáo trộn nhất định trong đời sống của đồng bào Mông trên địa bàn biên giới.
Qua tìm hiểu được biết, nguyên nhân chính khiến đồng bào Mông ở Nghệ An di cư là do bà con có nhu cầu đoàn tụ với gia đình, anh em dòng họ ở phía bên kia biên giới. Bên cạnh đó, tập quán du canh du cư, hơn nữa ý thức quốc gia, quốc giới còn rất hạn chế nên người dân coi việc di dịch cư là điều tất nhiên. Ngoài ra, sự lôi kéo, xúi dục của một số đối tượng xấu, trong khi trình độ nhận thức của người dân còn yếu kém nên dễ bị sa ngã.
Trước tình hình đó, với chức năng là lực lượng nòng cốt, chuyên trách trong quản lý bảo vệ biên giới, BĐBP Nghệ An đã thực hiện "4 cùng, 5 bám" vận động đồng bào tích cực thực hiện các chương trình xoá đói giảm nghèo, giúp dân phát triển sản xuất, ổn định đời sống. Lồng ghép các chương trình phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội gắn phong trào: "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá ở khu dân cư" với phong trào "Quần chúng tham gia tự quản đường biên cột mốc và giữ gìn ANTT thôn bản khu vực biên giới"...
Giúp dân bản Huồi Sơn (Tam Hợp, Tương Dương) khai hoang trồng lúa nước
Bên cạnh đó, BĐBP tỉnh cũng đã phối hợp với các lực lượng chức năng, các địa phương mở nhiều đợt tuyên truyền nhằm nâng cao ý thức dân tộc, quốc gia, quốc giới, chủ quyền lãnh thổ cho nhân dân trong khu vực biên giới. Củng cố hoạt động của lực lượng bảo vệ ANTT ở cơ sở như: Dân quân tự vệ, công an xã, bản; các tổ tự quản đường biên, tự quản ANTT thôn, bản... nhằm thực hiện tốt công tác quản lý, bảo vệ biên giới và phòng chống vượt biên trái pháp luật.
Tranh thủ những người có uy tín trong dòng tộc, dòng họ, vận động thuyết phục đồng bào không di dịch cư trái pháp luật. Tăng cường hiệu quả các chương trình, dự án phát triển kinh tế, xã hội tại địa bàn, nâng cao đời sống, giúp nhân dân tự ổn định cuộc sống ngay trên quê hương mình.
Tuy nhiên, bên cạnh những giải pháp về phát triển kinh tế, xã hội, nâng cao đời sống tinh thần cho bà con nhân dân, các lực lượng chức năng cần có những biện pháp xử lý nghiêm, đủ sức răn đe đối với các hộ di cư trái pháp luật, phối hợp chặt chẽ với chính quyền các cấp của nước bạn Lào, kịp thời thông báo, xử lý và trao trả những trường hợp di cư trái phép.
