Bác Hồ và cụ Phan Bội Châu

(Baonghean.vn) - Nhà chí sĩ yêu nước Phan Bội Châu sinh năm 1867, ở làng Đan Nhiệm (nay là xã Xuân Hòa, Nam Đàn, Nghệ An). Ông thuộc thế hệ cuối cùng của các sĩ phu Cần Vương. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói 'Phan Bội Châu là bậc anh hùng, vị thiên sứ, đấng xả thân vì độc lập dân tộc, được 20 triệu người trong vòng nô lệ tôn sùng'. Ông cũng là người có tầm nhìn vượt thời đại, đã mở con đường cứu nước mới…

Cụ Phan là bạn đồng học với cụ Phó Bảng Nguyễn Sinh Sắc (thân sinh Bác Hồ). Cùng quê, cùng học, lại hay lui tới nhà riêng đàm đạo văn chương, thế sự, nên cụ Phan Bội Châu biết cậu bé Nguyễn Sinh Cung từ nhỏ. Năm 1900, Phan Bội Châu đỗ thủ khoa kỳ Thi Hương trường Nghệ, vài năm sau thành lập Hội Duy Tân và năm 1905 xuất dương sang Nhật Bản “tìm đường cứu nước”. Năm 1925 bị thực dân Pháp bắt đưa về giam lỏng ở Huế, gọi là “Ông Già Bến Ngự”.

Tượng Phan Bội Châu bên bờ sông Hương (Huế).
Tượng Phan Bội Châu bên bờ sông Hương (Huế).

Tết Ất Tỵ năm 1905, cụ Phan Bội Châu về quê sửa sang mồ mả tiên tổ trước khi sang Nhật “tìm đường cứu nước”. Dịp Tết năm ấy, cụ Phan đến thăm ông Nguyễn Sinh Sắc. Sau tuần rượu, cụ Phó Bảng hỏi thăm công việc sắp tới của bạn. Cụ Phan ứng khẩu vế đối: “Tiết hậu đăng trình, lao cán thiên trùng, vọng hoàn thanh viện” - (Sau Tết thì lên đường, công lao muôn vàn vất vả, chỉ mong trả được nợ nước ngoài viện trợ).

Cụ Nguyễn Sinh Sắc rất đồng cảm với bạn nhưng chưa tìm được vế đối ăn ý. Nguyễn Sinh Cung đứng hầu rượu đã đối ngay: “Đông tiền thượng lộ, tri khu vạn lý, cầu đạt chính thư” - (Trước mùa đông sẽ ra đi, bước đường vạn dặm rong ruổi, chỉ mong tìm được kế sách đúng). Cả cụ Phan lẫn cụ Phó Bảng kinh ngạc về câu đối rất chỉnh và lạ lùng của cậu bé 15 tuổi!

Nửa năm sau (1906) cụ Phan từ Nhật Bản về nước tổ chức Phong trào Đông Du và đưa thanh niên Việt Nam sang Nhật học. Trong danh sách có Nguyễn Sinh Cung, nhưng Nguyễn Sinh Cung đã khéo léo từ chối vì cảm thấy con đường Bác Phan đang theo đuổi chưa ổn vì “nó không khác gì đưa hổ cửa trước, rước beo cửa sau”!

Dù biết con đường cụ Phan theo là chưa ổn, nhưng khi hoạt động ở nước ngoài, Nguyễn Ái Quốc luôn luôn ủng hộ cụ Phan Bội Châu. Nổi bật là bài bút ký “Những trò lố bịch hay Varen và Phan Bội Châu” ký tên Nguyễn Ái Quốc đăng trên báo Người cùng khổ  số 36-37 (10/1925). Bài viết đả kích trò lừa bịp của thực dân Pháp mà cụ thể là đại diện toàn quyền Đông Dương Varen trong việc giả vờ đón tiếp cụ Phan từ nước ngoài về, nhưng thực chất thì “tay phải giơ ra bắt tay Phan Bội Châu, còn tay trái thì nâng cái gông to kếch đang xiết chặt Phan Bội Châu trong nhà tù ảm đạm”. Việc Pháp bắt cụ Phan trong nước đã được báo Người cùng khổ của Nguyễn Ái Quốc  lên tiếng kịp thời tại Pháp.

Trò lố hay Varen và Phan Bội Châu - Tác phẩm của Nguyễn Ái Quốc đăng báo Người cùng khổ số 36-37 tháng 9-10/1925
Trò lố hay Varen và Phan Bội Châu - Tác phẩm của Nguyễn Ái Quốc đăng báo Người cùng khổ số 36-37 tháng 9-10/1925

Theo nhà nghiên cứu Chương Thâu, tháng 12/1924, sau khi được tiếp xúc, trao đổi và được sự góp ý của Nguyễn Ái Quốc, cụ Phan dự định sang năm 1925  sẽ cải tổ Việt Nam Quốc dân Đảng do cụ sáng lập theo mẫu Trung Quốc Quốc Dân Đảng của Tôn Trung Sơn, theo hướng tiến bộ nhất. Nhưng sự việc chưa thành thì cụ Phan bị bắt vào tháng 6/1925. Năm 1929, bị giam lỏng ở Bến Ngự Huế, cụ Phan cũng ba bốn lần nhắc đến tên tuổi của Nguyễn Ái Quốc (theo sách Niên biểu Phan Bội Châu).

Học giả Đào Duy Anh trong sách “Một số hồi ức chưa được công bố về Phan Bội Châu” kể rằng, trên con đò sông Hương, tiếp chuyện các nhân sĩ trí thức yêu nước Huế, cụ Phan bộc bạch: “Đời hoạt động cách mạng của tôi rốt cuộc là một thất bại lớn. Đó là bởi tuy tôi có lòng mà thực bất tài. Nhưng dân tộc ta thế nào cũng độc lập. Hiện nay đã có người khác lớn hơn chúng tôi nhiều... Ông có nghe tiếng ông Nguyễn Ái Quốc không? Vì ông ấy giỏi, chứ có như tôi đâu. Ông ấy lại có nhiều vây cánh và bè bạn khắp thế giới...”. Khi cụ Đào Duy Anh hỏi cụ Phan về câu sấm “Bồ Đái thất thanh, Nam Đàn sinh thánh” lan truyền ở xứ Nghệ, có phải để chỉ cụ Phan không? Cụ Phan trả lời ngay: “Nếu Nam Đàn có Thánh thật thì chính là ông Nguyễn Ái Quốc chứ không phải ai khác!”.

Bác Hồ lúc ở Pháp có viết thư cho cụ Phan Châu Trinh 4 lá vào năm 1914, nhưng không thấy liên lạc với cụ Phan Bội Châu. Mãi đến khi về hoạt động cách mạng ở Hoàng Châu (Quảng Châu, Trung Quốc), ngày 21/1/1925, cụ Phan Bội Châu mới gửi cho Lý Thụy (tức Bác Hồ). Bức thư tìm thấy trong kho lưu trữ của Trung tâm Văn khố Hải Ngoại ở Aixen Provence (Pháp) cùng với hai bức thư khác của cụ Phan gửi cho các nhà cách mạng Hồ Tùng Mậu và Lâm Đức Thụ.

Nhà lưu niệm cụ Phan Bội Châu vừa khánh  thành ở Nam Đàn (Nghệ An).
Nhà lưu niệm cụ Phan Bội Châu vừa khánh thành ở Nam Đàn (Nghệ An).

Trong bức thư gửi cho Lý Thụy, cụ Phan xưng hô bằng “bác”, ”cháu”. Trong thư cụ Phan có nói đã nhận được thư của  đồng chí Nguyễn Ái Quốc do Hồ Tùng Mậu chuyển. Thư cụ Phan  viết: “...học vấn, trí thức của cháu nay đã trưởng thành quá nhiều... Nhớ lại hai mươi năm trước, khi đến nhà cháu uống ruợu, gõ án ngâm thơ, anh em cháu đều chưa thành niên, lúc đó Phan Bội Châu này đâu có ngờ rằng cháu sẽ trở thành một tiểu anh hùng như thế này. Bây giờ đem kẻ già này so với cháu thì bác thấy rất xấu hổ... Nhận được liên tiếp hai lá thư của cháu, bác cảm thấy vừa buồn lại vừa mừng, buồn là buồn cho thân bác, mừng là mừng cho đất nước ta... Việc xây dựng  lại giang sơn, ngoài cháu, còn  có ai để nhờ ủy thác...”.

Trong lá thư ấy, cụ Phan muốn có một chuyến về Quảng Đông gặp Nguyễn Ái Quốc để bàn luận vì trong lòng có nhiều chuyện muốn hỏi ý kiến người cháu của mình. Cụ Phan yêu cầu: “Nếu không coi già yếu là đồ bỏ đi thì cháu viết thư nhiều cho bác, bác thành thật yêu cầu cháu đấy!...”. Bức thư có đoạn cụ Phan đánh giá về Nguyễn Ái Quốc rất cao: “Cháu học vấn rộng rãi và từng đi nhiều nơi, hơn bác cả chục cả trăm lần. Tri thức và kế hoạch của cháu  tất vượt sức đo lường của bác. Bác không biết cháu có thể chia sẻ cùng bác một hai việc?...”.

Tiếc rằng, những ý muốn cộng tác với Nguyễn Ái Quốc của cụ Phan Bội Châu không bao giờ thực hiện được, vì sau đó cụ Phan bị thực dân Pháp bắt. Nếu không, chắc chắn lịch sử cách mạng Việt Nam với hai nhà yêu nước vĩ đại hợp sức sẽ có bước chuyển biến mạnh mẽ hơn.

Thái Bình

(Tổng hợp)

tin mới

Mở rộng địa giới hành chính, thị trấn Thanh Chương tăng gấp 3 lần diện tích hiện tại

Mở rộng địa giới hành chính, thị trấn Thanh Chương tăng gấp 3 lần diện tích hiện tại

(Baonghean.vn) - Theo Đề án sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã giai đoạn 2023 - 2025, thị trấn Thanh Chương dự kiến mở rộng địa giới hành chính tăng hơn gấp 3 lần diện tích hiện tại và quy mô dân số tăng gấp đôi trên cơ sở sáp nhập toàn bộ diện tích và dân số hai xã Thanh Lĩnh và Thanh Đồng.

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 27/4

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 27/4

(Baonghean.vn) - Hôm nay bắt đầu kỳ nghỉ lễ cũng là thời điểm Nghệ An bước vào giai đoạn cao điểm của nắng nóng. Miền núi nhiều nơi thiếu nước nghiêm trọng để canh tác vụ mùa. Lãnh đạo cơ quan KTTV Bắc Trung Bộ nhận định, mùa Hè năm nay, nắng nóng sẽ khốc liệt hơn trung bình nhiều năm.

Dự báo các hiện tượng thời tiết cực đoan ở Nghệ An năm 2024

Dự báo thời tiết cực đoan ở Nghệ An năm 2024

(Baonghean.vn) -Chương trình Dân hỏi – Cơ quan chức năng trả lời có cuộc trao đổi với ông Lê Đức Cương - Phó Giám đốc Đài Khí tượng thủy văn khu vực Bắc Trung Bộ về tình hình thời tiết từ nay đến cuối năm và các vấn đề liên quan đến việc ứng phó các hiện tượng cực đoan của thời tiết.

Tạo đồng thuận trong sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, xã ở Nghệ An

Tạo đồng thuận trong sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, xã ở Nghệ An

(Baonghean.vn) - Sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2025, Nghệ An dự kiến giảm 1 đơn vị cấp huyện và 49 đơn vị cấp xã. Vấn đề quan tâm sau sáp nhập là bố trí cán bộ, công chức đúng người, đúng việc và giải quyết dôi dư, tạo được sự đồng thuận, thống nhất cao.

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 26/4

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 26/4

(Baonghean.vn) - Lãnh đạo Đảng, Nhà nước vào Lăng viếng Chủ tịch Hồ Chí Minh; Các điểm du lịch Nghệ An chuẩn bị kỳ nghỉ lễ; Hướng dẫn di chuyển trên cao tốc Diễn Châu-Bãi Vọt; Thêm hàng trăm chỉ tiêu để "giảm nhiệt" tuyển sinh lớp 10 ở TP.Vinh...là những thông tin nổi bật trong ngày.

Công ty Điện lực Nghệ An: Hành trình 65 năm thắp sáng niềm tin

Công ty Điện lực Nghệ An: Hành trình 65 năm thắp sáng niềm tin

(Baonghean.vn) - Trong hành trình 65 năm (1959-2024), các thế hệ CBCNV Công ty Điện lực Nghệ An luôn nỗ lực vượt qua mọi khó khăn gian khổ, xây dựng và phát triển đưa Công ty lớn mạnh không ngừng, vươn tới những mục tiêu ngày càng cao hơn, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế quê hương, đất nước.

Lãnh đạo Đảng, Nhà nước vào Lăng viếng Chủ tịch Hồ Chí Minh nhân 49 năm thống nhất đất nước

Lãnh đạo Đảng, Nhà nước vào Lăng viếng Chủ tịch Hồ Chí Minh nhân 49 năm thống nhất đất nước

Nhân kỷ niệm 49 năm ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, sáng 26/4, Đoàn đại biểu BCH Trung ương Đảng, Chủ tịch nước, Quốc hội, Chính phủ, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã đặt vòng hoa, vào Lăng viếng Chủ tịch Hồ Chí Minh, dâng hương, tưởng niệm các Anh hùng liệt sĩ.

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 25/4

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 25/4

(Baonghean.vn) -Thường trực HĐND tỉnh Nghệ An thống nhất đổi mới khung thời gian kỳ họp thường lệ giữa năm 2024; Hội thảo ‘70 năm chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ (1954 - 2024) và những đóng góp to lớn của quân – dân Nghệ An’; UBND tỉnh họp thường kỳ... là những thông tin nổi bật trong ngày.

Thường trực HĐND tỉnh Nghệ An thống nhất đổi mới khung thời gian tổ chức kỳ họp thường lệ giữa năm 2024 của HĐND tỉnh

Thường trực HĐND tỉnh Nghệ An thống nhất đổi mới khung thời gian tổ chức kỳ họp thường lệ giữa năm 2024 của HĐND tỉnh

(Baonghean.vn) - Thay vì diễn ra trong 2,5 ngày như thông lệ, kỳ họp thường lệ giữa năm 2024 sẽ được rút ngắn thời gian xuống còn 2 ngày. Thường trực HĐND tỉnh sẽ lấy ý kiến khảo sát đánh giá của các vị đại biểu HĐND tỉnh về đổi mới này ngay khi kết thúc kỳ họp. 

Phó Thủ tướng Lê Minh Khái: Tập trung tháo gỡ tồn tại, vướng mắc trong công tác sắp xếp, đổi mới công ty nông, lâm nghiệp

Phó Thủ tướng Lê Minh Khái: Tập trung tháo gỡ tồn tại, vướng mắc trong công tác sắp xếp, đổi mới công ty nông, lâm nghiệp

(Baonghean.vn) - Chiều 25/4, Văn phòng Chính phủ tổ chức Hội nghị trực tuyến về triển khai công tác sắp xếp, đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của các công ty nông, lâm nghiệp. Phó Thủ tướng Lê Minh Khái – Trưởng Ban chỉ đạo Đổi mới và Phát triển doanh nghiệp chủ trì hội nghị.

Thường trực Tỉnh uỷ định hướng một số nhiệm vụ công tác trọng tâm quý II/2024

Thường trực Tỉnh uỷ định hướng một số nhiệm vụ công tác trọng tâm quý II/2024

(Baonghean.vn) - Phát biểu tại cuộc làm việc, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh uỷ Nguyễn Văn Thông giao Ban Tổ chức Tỉnh uỷ đánh giá, phân tích rõ nguyên nhân kết quả phát triển đảng viên ở nhiều đảng bộ đạt tỷ lệ thấp trong quý I/2024 để tham mưu Thường trực Tỉnh uỷ chỉ đạo kịp thời.

Điện Biên Phủ

Hội thảo ‘70 năm chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ (1954 - 2024) và những đóng góp to lớn của quân – dân Nghệ An’

(Baonghean.vn) - Sáng 25/4, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Nghệ An phối hợp với Cục Chính trị Quân khu 4 tổ chức Hội thảo khoa học “70 năm chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ (1954 - 2024) và những đóng góp to lớn của quân – dân Nghệ An” cùng triển lãm chuyên đề “Điện Biên Phủ - một thiên sử vàng”.

Bồi dưỡng kỹ năng hoạt động cho đại biểu HĐND tỉnh Nghệ An và cấp huyện nhiệm kỳ 2021 - 2026

Bồi dưỡng kỹ năng hoạt động cho đại biểu HĐND tỉnh Nghệ An và cấp huyện nhiệm kỳ 2021 - 2026

(Baonghean.vn) - Hơn 350 đại biểu HĐND tỉnh và cấp huyện tham gia hội nghị với 4 chuyên đề được truyền đạt liên quan đến kinh nghiệm, kỹ năng nghiên cứu, phân tích, đánh giá báo cáo kinh tế - xã hội; xây dựng chương trình, kế hoạch và tổ chức giám sát chuyên đề đất đai, tư pháp...

Mời độc giả đón đọc báo Nghệ An số đặc biệt dịp 30/4 và 1/5/2024

Đón đọc Báo Nghệ An số đặc biệt dịp 30/4 và 1/5/2024

(Baonghean.vn) - Kỷ niệm 49 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2024) và Ngày Quốc tế Lao động 1/5, Báo Nghệ An trân trọng giới thiệu đến quý độc giả ấn phẩm đặc biệt gồm 32 trang, gộp 5 số nhật báo của các ngày 27,28, 29, 30/4 và 1/5/2024.

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 24/4

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 24/4

(Baonghean.vn) - Gặp mặt chiến sĩ Điện Biên, thanh niên xung phong, dân công hỏa tuyến nhân kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ; Thị trường đất nền ở Nghệ An có dấu hiệu tăng nhiệt… là những thông tin nổi bật ngày 24/4.

Chi tiết 21 quy trình giải quyết thủ tục hành chính trong lĩnh vực thi đua khen thưởng thuộc thẩm quyền UBND tỉnh, Sở Nội vụ, UBND cấp huyện, cấp xã

Chi tiết 21 quy trình giải quyết thủ tục hành chính trong lĩnh vực thi đua khen thưởng thuộc thẩm quyền UBND tỉnh, Sở Nội vụ, UBND cấp huyện, cấp xã

(Baonghean.vn) -UBND tỉnh Nghệ An vừa ban hành Quyết định phê duyệt quy trình nội bộ, quy trình điện tử trong giải quyết thủ tục hành chính lĩnh vực thi đua khen thưởng thuộc thẩm quyền giải quyết của UBND tỉnh; Sở Nội vụ; UBND cấp huyện và UBND cấp xã trên địa bàn tỉnh Nghệ An.

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 23/4

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 23/4

(Baonghean.vn) - Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Đức Trung làm việc tại huyện Hưng Nguyên; Giải pháp tháo gỡ vướng mắc trong tiếp cận vốn tín dụng đối với khu vực kinh tế tập thể; Công đoàn Nghệ An ký cam kết thi đua nâng cao chất lượng thỏa ước lao động tập thể…

Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An chỉ rõ hướng ưu tiên phát triển của huyện Hưng Nguyên

Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An chỉ rõ hướng ưu tiên phát triển của huyện Hưng Nguyên

(Baonghean.vn) - Làm việc với lãnh đạo huyện Hưng Nguyên, Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Đức Trung đề nghị huyện khắc phục khó khăn, phát huy nhiều hơn lợi thế vị trí địa bàn phụ cận thành phố Vinh để chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng ưu tiên phát triển công nghiệp - dịch vụ và đô thị.

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 22/4

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 22/4

(Baonghean.vn) - Khai mạc kỳ họp chuyên đề HĐND tỉnh; Thông qua dự thảo Nghị quyết về phê duyệt bổ sung 2.187 biên chế giáo viên; Trên 12.000 ha thông chưa được xử lý thực bì, nguy cơ cháy rừng… là những thông tin nổi bật ngày 22/4.

Những điểm mới, chính sách đột phá của Luật Đất đai 2024

Những điểm mới, chính sách đột phá của Luật Đất đai 2024

(Baonghean.vn) - Tại kỳ họp bất thường lần thứ 5, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật Đất đai (sửa đổi) với nhiều điểm mới quan trọng. Chương trình Dân hỏi – Cơ quan chức năng có cuộc trao đổi với ông Phạm Văn Toàn - Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường để rõ hơn về vấn đề này.