Luật uống rượu độc đáo ở thủ phủ rượu cần xứ Nghệ

(Baonghean.vn) - Có gần 20 tổ sản xuất rượu cần hoạt động thường xuyên, bản Chòm Muộng xã Mậu Đức, huyện Con Cuông, Nghệ An hiện là nơi sản xuất rượu cần nhiều nhất ở miền tây xứ Nghệ. Không chỉ vậy, bản người Thái này còn có luật uống rượu cần với những nguyên tắc khắt khe.

Phụ nữ bản Chòm Muộng đang chăm sóc cho chum rượu cần của tổ mình.
Phụ nữ bản Chòm Muộng đang chăm sóc cho chum rượu cần của tổ mình.

Trăm người làm rượu cần

Chòm Muộng cách trung tâm thị trấn huyện Con Cuông khoảng 6km. Bản người Thái này từ lâu nổi danh khắp các địa phương vùng cao miền Tây Nam Nghệ An là nơi sản xuất rượu cần với số lượng lớn, cung ứng cho không chỉ người dân vùng cao. Rượu cần bản Chòm Muộng đã theo những chuyến xe về tỉnh lỵ Vinh, ra đến Hà Nội... Khách nước ngoài đến thực hiện các dự án hỗ trợ cho bản phát triển kinh tế cũng tỏ ra thích thú. “Họ cũng đã mua về nước làm quà.” Một người ủ rượu cần lâu năm chia sẻ.

Bản Chòm Muộng có hơn 200 hộ dân chuyên nghề làm ruộng. Gạo nếp cũng là nguồn nguyên liệu chính để ủ rượu cần. Chị Vi Thị Điều, Chi hội trưởng phụ nữ bản chia sẻ: “Từ ngày về bản làm dâu, tôi đã thấy các bà ủ rượu cần. Năm 1989 làm chi hội trưởng phụ nữ, phụ trách tổ sản xuất rượu cần của bản, tôi được người già truyền nghề. Từ ngày đó, dù đường sá khó khăn, cách trở đò giang nhưng đã có nhiều người tìm đến mua rượu cần ở bản Chòm Muộng.” Hiện nay trong bản có gần 20 tổ sản xuất rượu cần, mỗi tổ có từ 7 – 15 thành viên tham gia, chủ yếu là các bà, các chị phụ nữ.

Người dân bản Chòm Muộng chủ yếu dùng gạo để nấu rượu cần, như vậy sẽ làm cho rượu ngọn hơn.
Người dân bản Chòm Muộng chủ yếu dùng gạo để nấu rượu cần, như vậy sẽ làm cho rượu ngọn hơn.

Nhiều nơi dùng sắn để ủ rượu cần, dân bản Chòm Muộng chủ yếu dùng gạo nếp. Thành phần men ủ rượu hoàn toàn từ nguồn gốc tự nhiên. “Mỗi người đều có bí quyết riêng, nhưng men rượu cần đều làm từ gạo nếp ủ với rượu. Ngoài ra có có một số lá cây rừng, bí quyết của riêng mỗi người. Lá mía, lá mít bở, quả mít chín hong khô cũng là những thứ không thể thiếu vì nó giúp rượu cần ở Chòm Muộng ngọt như pha đường.”, vẫn theo chị Vi Thị Điều.

Tháng 10 dương lịch hàng năm là vào mùa sản xuất rượu cần của người Chòm Muộng. Bản có trên 190 hội viên phụ nữ thì có 160 người tham gia công việc này. Phụ nữ Chòm Muộng chọn thời điểm này để sản xuất rượu cần vì là lúc công việc nhà nông đã vãn...

Những chóe rượu cần được ủ rất cẩn thận, nó có thể bảo quản được cả năm mà không sợ bị đắng.
Những chóe rượu cần được ủ rất cẩn thận, nó có thể bảo quản được cả năm mà không sợ bị đắng.

Để có một mẻ rượu cần như ý, phụ nữ Chòm Muộng phải chuẩn bị trước hàng tháng trời. Men rượu sau khi vắt thành từng viên, phơi nắng cho khô lên mốc rồi trộn với xôi, trấu sạch mới đem ủ trong chum. Sau 2 tuần gạo bắt đầu thành rượu. Nhưng phải mất một đến ba tháng sau mới uống được. Một ché rượu cần của dân bản Chòm Muộng có thể bảo quản hàng năm trời. Rượu để càng lâu càng ngon.

"Luật" uống rượu ở Chòm Muộng

Không chỉ là nơi sản xuất rượu cần nổi danh ở miền núi Nghệ An, bản Chòm Muộng cũng có luật uống rượu rất riêng và rất quy củ. Đó là lý do mà người ta gọi những cuộc uống rượu cần của người vùng cao là “hội”.

Người ta bắt đầu một hội uống rượu cần theo một số lượng người nhất định. Thường là 6, 8 hoặc 10 người. Lượng rượu cần được tính bằng thể tích rượu trong một chiếc sừng trâu. Một “ông chàm” không tham gia uống rượu được cử rót rượu. Ông chàm sẽ hỏi xem cả hội nên uống bao nhiêu sừng.

Sau khi thống nhất, ông “chàm” rót rượu từ sừng trâu cho đầy miệng chum và hô “chàm rót, chàm mới”. Hội uống đồng loạt hô: “Mời chàm.” Và bắt đầu ngậm cần hút rượu. Chỉ khi nào uống đủ số “sừng trâu” đã định sẽ nhường lại cho hội khác.

Rượu cần của bản Chòm Muộng không chỉ sản xuất để bán mà còn để bà con trong bản dùng vào những dịp lễ hội. (ảnh minh họa)
Rượu cần của bản Chòm Muộng không chỉ sản xuất để bán mà còn để bà con trong bản dùng vào những dịp lễ hội. (ảnh minh họa)

Vui nhộn nhất trong những hội rượu cần là các cuộc thi đấu giữa các hội với nhau. Thường là giữa nam và nữ, chủ và khách. Những cuộc thi “nảy lửa” thường diễn ra trong những đám cưới, ngày hội Đại đoàn kết (18/11), Tết Nguyên Đán… Cuối cùng thì người thắng hay người thua đều không ai phải thiệt thòi. Những cuộc vui thường kết thúc bằng những tiếng cười vui vẻ.

Chỉ những người uống sai luật phải chịu phạt. Đó là trường hợp quên không nói “mời chàm”, hút cần trước những người lớn tuổi hơn. Những ai uống không “đẹp” nghĩa là hút cần không nhiệt tình sẽ bị phạt uống gấp đôi số sừng rượu của cả hội.

Theo chị Chi hội trưởng phụ nữ bản Chòm Muộng, luật uống khắt khe này bắt nguồn từ “tửu lượng” rất đáng nể của phụ nữ nơi đây. Những phụ nữ ở bản người Thái này có tửu lượng kém nhất cũng uống hết 5 sừng, mỗi sừng rượu từ  250 – 300ml. Tuy nhiên đây là loại rượu nhẹ nên không mấy khi khiến người ta say khướt như uống rượu nấu.

Chị Điều cho biết thêm: Những hội rượu cần thường chỉ diễn ra vào ngày vui. “Ngày làm lụng chẳng ai uống đâu. Anh thấy đấy.” Chị Điều cười sảng khoái, chỉ tay về phía những thửa ruộng bậc thang. Rất đông bà con bản Chòm Muộng đang xuống ruộng gặt vụ mùa.

Hữu Vi – Hồ Phương

tin mới

Những 'cây cao bóng cả' giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống ở miền Tây Nghệ An

Những 'cây cao bóng cả' giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) - Được ví như những người “truyền lửa” thắp sáng những giá trị bản sắc văn hoá các dân tộc thiểu số, hiện những người cao tuổi ở miền Tây xứ Nghệ vẫn ngày đêm trao truyền những giá trị văn hoá của dân tộc mình với mong ước bảo tồn, gìn giữ cho muôn đời sau.

Ông Lang Vi Tịnh kể chuyện xưa của dòng họ cho cháu gái của mình. Ảnh Thành Chung

Chuyện về một dòng họ nổi tiếng ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) - Ở  miền núi tỉnh Nghệ An, dòng họ Lang Vi được xem là "danh gia vọng tộc" với 3 đời liền có thành viên giữ chức Tri phủ phủ Tương Dương. Sau Cách mạng Tháng Tám đến nay, dòng họ Lang Vi cũng đã và đang có nhiều đóng góp trong công cuộc xây dựng quê hương, đất nước.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương thăm cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ và hộ nghèo ở Quế Phong

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương thăm cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ và hộ nghèo ở Quế Phong

(Baonghean.vn) - Chiều 30/7, trong chương trình công tác tại Nghệ An, Thượng tướng Trần Quang Phương - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội đã đến thăm, động viên cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ, huyện Quế Phong và hộ nghèo tại xã Thông Thụ, huyện Quế Phong.

Điểm tái định cư

Người dân vùng lũ Kỳ Sơn thấp thỏm chờ tái định cư

(Baonghean.vn) - Cơn lũ quét lịch sử vào tháng 10/2022 đã khiến hàng trăm hộ dân Kỳ Sơn bị mất nhà cửa. Sau gần 1 năm chờ đợi, người dân vùng lũ vẫn chưa có nơi ở mới, nhiều hộ buộc phải dựng nhà tạm để sống trong khi mùa mưa lũ lại sắp cận kề.

Lê rừng

Xã vùng cao Kỳ Sơn vào mùa thu hoạch lê rừng

(Baonghean.vn) - Những ngày này, nhiều hộ dân ở xã Tây Sơn (huyện Kỳ Sơn) đang vào mùa thu hái mắc coọc (lê rừng). Đây là một loại cây ăn quả đặc trưng của đồng bào người Mông nên rất được người mua ưa chuộng.

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An dự Lễ khánh thành cầu dân sinh ở bản biên giới

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An dự Lễ khánh thành cầu dân sinh ở bản biên giới

(Baonghean.vn) - Sáng 14/7, đồng chí Hoàng Nghĩa Hiếu - Phó Bí thư Tỉnh ủy tới dự Lễ khánh thành cầu dân sinh bản Phà Mựt và khởi công cầu dân sinh bản Nhôn Mai, xã Nhôn Mai, huyện Tương Dương. Đây là các công trình do lực lượng Bộ đội Biên phòng Nghệ An kêu gọi, xây dựng hỗ trợ người dân vùng biên.

Niềm vui của 35 hộ đồng bào Đan Lai ở Con Cuông

Niềm vui của 35 hộ đồng bào Đan Lai ở Con Cuông

(Baonghean.vn) - Giữa những ngày nắng gắt, 35 hộ đồng bào Đan Lai ở bản Bá Hạ, xã Thạch Ngàn, huyện Con Cuông bất ngờ đón niềm vui khi được nhận quà tặng từ đoàn công tác chính quyền các cấp và tấm lòng hảo tâm của Nhóm thiện nguyện Niềm tin.

Nghề 'bế' gừng thuê ở Na Ngoi

Nghề 'bế' gừng thuê ở Na Ngoi

(Baonghean.vn) - Gừng là một trong những loại cây trồng chủ lực ở Na Ngoi (Kỳ Sơn). Trong mùa thu hoạch gừng, lao động trên địa bàn chủ yếu đi làm ăn xa, nhiều hộ đồng bào Mông đã thuê người Thái, Khơ Mú ở các địa bàn lân cận để "bế" (thồ - PV) gừng từ nương rẫy, vận chuyển về bãi tập kết.

Hội Nguyên – điểm du lịch mới ở miền Tây Nghệ An

Hội Nguyên – điểm du lịch mới ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) -  Được đưa vào khai thác từ năm 2022, điểm du lịch Hội Nguyên ở xã Yên Thắng, huyện Tương Dương có sức hút đối với nhiều người. Về đây, du khách được hòa mình vào sông nước, núi rừng và có được những giờ phút thư giãn, trải nghiệm thú vị.
Hơ-Mông (H’mông), Mông, Mèo: Đọc, viết sao cho đúng?

Hơ-Mông (H’mông), Mông, Mèo: Đọc, viết sao cho đúng?

(Baonghean.vn) -  Là tộc người đã định cư ở Việt Nam hơn 400 năm, với số dân gần 1,4 triệu người, đông thứ 8 trong các dân tộc ở Việt Nam, nhưng tộc danh của người Mông vẫn chưa được công chúng hiểu và đọc , viết cho đúng. Ở Việt Nam, người Mông thường được gọi là “Hơ-Mông” hoặc “Mèo” ; còn trên các văn bản viết, người ta có khi viết “H’mông”, HMông, có khi lại viết Mông, Mèo. Như vậy, đâu mới là cái tên đúng nhất về dân tộc này và vì sao lại có những cách gọi , đọc, viết khác nhau như vậy? Bài viết dưới đây của một người Mông giải thích rõ về điều này.
Mùa nước đổ dưới chân Puxailaileng

Mùa nước đổ dưới chân Puxailaileng

(Baonghean.vn) - Thời điểm này đang vào mùa nước đổ ở Puxailaileng. Bà con bước vào vụ sản xuất mới trên những thửa ruộng bậc thang. Cuộc sống, sinh hoạt và cảnh sắc dưới “nóc nhà” miền Tây xứ Nghệ hiện lên như tranh vẽ, làm xao xuyến bất cứ ai khi ghé thăm.
ff

'Trốn nắng' ở vùng sinh thái Con Cuông

(Baonghean.vn) - Dòng sông Giăng xanh mát, thác nước Khe Kèm như mát xa vào thân người tắm ở giữa vùng rừng Con Cuông (Nghệ An) là những điểm đến lý thú để du khách "trốn nắng" hiệu quả trong mùa Hè. Đến đây du khách còn được thưởng thức nhiều món ăn đặc sắc do đồng bào chế biến và hòa mình vào tiếng khèn, khắc luống cùng điệu múa sạp sôi động.
Động lực mới phát triển miền Tây

Động lực mới phát triển miền Tây Nghệ An

(Baonghean) - Động lực mới với chính quyền và người dân nơi miền Tây Nghệ An khi Quốc hội phê duyệt Nghị quyết về “Đề án tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030” và Chính phủ cũng đã ban hành nghị quyết triển khai thực hiện.
Món rêu đá ngày Tết

Hấp dẫn, thơm ngon món mọc rêu đáy sông gói lá chuối ngày Tết

(Baonghean) - Từ nhiều đời nay, rêu đá ở dưới đáy các sông, suối trên thượng nguồn sông Lam được người dân miền núi xứ Nghệ xem như một loại thực phẩm phục vụ đời sống hằng ngày. Đặc biệt đối với đồng bào người Thái, rêu đá còn được dùng để chế biến ra nhiều món ăn truyền thống, ngon và đặc sắc trong dịp lễ, Tết.
Người có uy tín vùng đồng bào DTTS.

Tuyên dương 200 người có uy tín tiêu biểu vùng đồng bào DTTS ở Nghệ An

(Baonghean.vn) - Những người có uy tín trong đồng bào các dân tộc thiểu số đã phát huy vai trò tích cực, có nhiều đóng góp cho công cuộc xây dựng hệ thống chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng của tỉnh nói chung và các huyện miền núi nói riêng. Họ chính là cầu nối giữa Đảng, chính quyền với đồng bào các DTTS, nhân dân vùng miền núi.
ảnh đại diện ý kiến

Những thủ lĩnh nơi bản làng miền Tây xứ Nghệ

(Baonghean.vn) - Người có uy tín vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) luôn tiên phong, đi đầu trong việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; tuyên truyền, vận động đồng bào áp dụng các tiến bộ KHKT vào sản xuất, chăn nuôi; giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp, xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc. Về dự Hội nghị tuyên dương người có uy tín tiêu biểu trong vùng đồng bào DTTS tỉnh Nghệ An lần thứ 2, năm 2019 diễn ra vào chiều 15/10, các đại biểu gửi gắm nhiều tâm nguyện từ thực tiễn.
Có không gian vừa thoáng mát, vừa yên tĩnh dường như đã tạo cảm hứng đọc sách cho các em học sinh

Dãy nhà chờ độc đáo cho giáo viên và học sinh vùng cao Nghệ An

(Baonghean.vn) - Điểm Trường Tiểu học bản Khổi, thuộc Trường Tiểu học Tam Thái (Tương Dương - Nghệ An) chỉ có 2 phòng học, không có phòng chờ cho giáo viên và phòng đọc sách cho học sinh. Phụ huynh nơi đây đã cùng nhau góp tre, nứa, lá cọ để dựng lên những nhà chờ đẹp mắt, thân thiện.