Đời nhung lụa ngắn ngủi của phu nhân quan phủ Tương Dương

(Baonghean.vn) - Đã bước sang tuổi 98 nhưng bà Lữ Thị Quyết vẫn rất minh mẫn. Bà là vợ ông Lang Vi Năng, quan tri phủ phủ Tương Dương trước năm 1945.

Bà cụ hiện sống cùng con trai trưởng và một đàn còn, cháu, chắt tại bản Phục xã Đôn Phục (Con Cuông). Trong căn nhà chính tay phủ Năng khi đã “hết quan hoàn dân” tự tay chọn gỗ và dựng nên, cụ bà như một ngọn đèn trước gió, sống khá lặng lẽ.

 Bà hầu như cả ngày im lặng và chỉ trả lời những câu hỏi do khách của con cháu đưa ra. Bà là một trong những nhân chứng cuối cùng chứng kiến những ngày huy hoàng của dòng họ gia thế Lang Vi.

Bà Phủ Năng nay đã gần bước sang tuổi bách niên
Bà Phủ Năng nay đã gần bước sang tuổi bách niên.

Thời Pháp thuộc, chế độ “thổ quan” được áp dụng đối với vùng miền núi Nghệ An, trong đó phủ Tương Dương họ Lang Vi cai quản. Theo những hậu duệ của dòng họ “danh gia vọng tộc” bậc nhất vùng miền núi Nghệ An thì họ Lang Vi có 3 đời tri phủ và 5 đời tri huyện. Trong một thời gian dài, những chức như tri huyện, tri phủ chỉ truyền cho những người trong dòng họ hoặc theo hình thức “cha truyền con nối”.

Ông Lang Vi Năng là quan phủ cuối cùng đã bỏ phủ đệ ở bản Cửa Rào (Tương Dương) tháo chạy trước khi quân Việt Minh tiến vào tiếp quản chính quyền hồi tháng 8/1945. Bà Lữ Thị Quyết là vợ thứ 2  của phủ Năng.

Một cuốn sách viết trên lá cây được dòng họ Lang Vi xem như là bấu vật.
Một cuốn sách viết trên lá cây được dòng họ Lang Vi xem như là báu vật.

Cụ bà Quyết vốn người bản Na Khốm nay thuộc xã Yên Na (Tương Dương) là người đẹp người, đẹp nết thuộc dòng họ gia thế ở mường cổ Xiềng Nứa xưa. Bà nhớ lần đầu gặp Lang Vi Năng chỉ mới 16 tuổi trong một hội “đấu xảo” ở khu vực Mường Xén (Kỳ Sơn) bây giờ. Lần ấy có ông Xuvanuvong, hoàng tử nước Lào cũng tham gia. Khi đó Lang Vi Năng đã gần 40 tuổi. Vợ cũ của ông cũng đã mất từ lâu.

Trong cuộc gặp, quan phủ lúc ấy không còn vợ nữa nên tự do hòa vào đám con gái đến từ nhiều mường, bản mà chẳng phải e ngại tiếng xấu. Quan cũng hát giao duyên, ném còn… Từ lần gặp gỡ đó, sau khi tung quả còn cho nhau, bà Quyết chỉ biết người này làm quan nhưng không biết đó là tri phủ cai quản cả một vùng rộng lớn.

Sau này khi về bản cứ hễ rỗi là phủ Năng lại cưỡi ngựa vào bản Na Khốm thăm cô gái xinh đẹp. “Quan đi đâu cũng có người khiêng nhưng ông (phủ Năng) lại thích ngồi ngựa.”, bà cụ nhớ lại. Một thời gian sau, trong một hội “đấu xảo” khác ở bản Cửa Rào, một người giỏi xem tướng mạo nói với phủ Năng rằng nếu lấy bà này sẽ sinh nhiều con trai. Sẵn lòng thương mến, lại chưa có con trai nối dõi nên ông Lang Vi Năng gần như ngay lập tức sau đó đã hỏi cưới bà . Lúc đó bà đã 20 tuổi.

Về làm dâu trong dòng họ nhiều đời làm quan, nhưng cuộc sống gấm nhung trong phủ đệ to nhất miền tây nam xứ Nghệ của cụ bà Quyết đã không kéo dài được bao lâu. Lấy nhau được ít năm thì cách mạng nổ ra. Sau khi trao lại chính quyền cho cách mạng, dòng họ Lang Vi mất vị thế của mình. Như cách nói của người Thái thì từ quan, xuống lính.

Trong phong trào cải cách ruộng đất, nhà cửa, ruộng vườn và nhiều tài sản khác của gia đình quan phủ bị tịch thu. Sau khi xong án “cải tạo” 2 năm, Lang Vi Năng trở về cùng con cháu làm ăn như những người dân bình thường.  Từ một tri phủ phu nhân, bà Quyết trở lại với cuộc sống ruộng đồng, cùng chồng nuôi con cho đến năm 1975, phủ Năng mất.

Con trai trưởng của bà Quết, ông Lang Vi Tịnh bên những hiện vật của dòng họ một thời gia thế
Con trai trưởng của bà Quyết, ông Lang Vi Tịnh bên những hiện vật của dòng họ một thời gia thế

Quả như lời tiên tri của người xem tướng nọ, khi về làm vợ phủ Năng, bà Quyết đã sinh liền 7 người con trai. Con trai út năm nay cũng đã ngoài 60 tuổi. Vất vả với đàn con nên cuộc sống gấm lụa dần phai mờ trong ký ức của bà cụ. Khi về già, cụ bà Quyết trở thành một nông dân lam lũ.

Nhớ về người chồng đã khuất từ hơn 40 năm về trước, cụ bà Quyết cho biết đó là một người đàn ông sống tình nghĩa. “Sau khi cướp chính quyền, có người bảo ông trốn sang Lào nhưng thương vợ, ông không đi.”

Cụ bà Lữ Thị Quyết vẫn được những người lớn tuổi trong cộng đồng gọi là trìu mến là “bà Phủ Năng”. Đó là người phụ nữ đã chứng kiến một giai đoạn đặc biệt trong lịch sử vùng đất miền tây Nghệ An và cuộc sống nhung gấm của các quan chức phong kiến trước năm 1945

Hữu Vi – Đào Thọ

tin mới

Những 'cây cao bóng cả' giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống ở miền Tây Nghệ An

Những 'cây cao bóng cả' giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) - Được ví như những người “truyền lửa” thắp sáng những giá trị bản sắc văn hoá các dân tộc thiểu số, hiện những người cao tuổi ở miền Tây xứ Nghệ vẫn ngày đêm trao truyền những giá trị văn hoá của dân tộc mình với mong ước bảo tồn, gìn giữ cho muôn đời sau.

Ông Lang Vi Tịnh kể chuyện xưa của dòng họ cho cháu gái của mình. Ảnh Thành Chung

Chuyện về một dòng họ nổi tiếng ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) - Ở  miền núi tỉnh Nghệ An, dòng họ Lang Vi được xem là "danh gia vọng tộc" với 3 đời liền có thành viên giữ chức Tri phủ phủ Tương Dương. Sau Cách mạng Tháng Tám đến nay, dòng họ Lang Vi cũng đã và đang có nhiều đóng góp trong công cuộc xây dựng quê hương, đất nước.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương thăm cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ và hộ nghèo ở Quế Phong

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương thăm cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ và hộ nghèo ở Quế Phong

(Baonghean.vn) - Chiều 30/7, trong chương trình công tác tại Nghệ An, Thượng tướng Trần Quang Phương - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội đã đến thăm, động viên cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ, huyện Quế Phong và hộ nghèo tại xã Thông Thụ, huyện Quế Phong.

Điểm tái định cư

Người dân vùng lũ Kỳ Sơn thấp thỏm chờ tái định cư

(Baonghean.vn) - Cơn lũ quét lịch sử vào tháng 10/2022 đã khiến hàng trăm hộ dân Kỳ Sơn bị mất nhà cửa. Sau gần 1 năm chờ đợi, người dân vùng lũ vẫn chưa có nơi ở mới, nhiều hộ buộc phải dựng nhà tạm để sống trong khi mùa mưa lũ lại sắp cận kề.

Lê rừng

Xã vùng cao Kỳ Sơn vào mùa thu hoạch lê rừng

(Baonghean.vn) - Những ngày này, nhiều hộ dân ở xã Tây Sơn (huyện Kỳ Sơn) đang vào mùa thu hái mắc coọc (lê rừng). Đây là một loại cây ăn quả đặc trưng của đồng bào người Mông nên rất được người mua ưa chuộng.

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An dự Lễ khánh thành cầu dân sinh ở bản biên giới

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An dự Lễ khánh thành cầu dân sinh ở bản biên giới

(Baonghean.vn) - Sáng 14/7, đồng chí Hoàng Nghĩa Hiếu - Phó Bí thư Tỉnh ủy tới dự Lễ khánh thành cầu dân sinh bản Phà Mựt và khởi công cầu dân sinh bản Nhôn Mai, xã Nhôn Mai, huyện Tương Dương. Đây là các công trình do lực lượng Bộ đội Biên phòng Nghệ An kêu gọi, xây dựng hỗ trợ người dân vùng biên.

Niềm vui của 35 hộ đồng bào Đan Lai ở Con Cuông

Niềm vui của 35 hộ đồng bào Đan Lai ở Con Cuông

(Baonghean.vn) - Giữa những ngày nắng gắt, 35 hộ đồng bào Đan Lai ở bản Bá Hạ, xã Thạch Ngàn, huyện Con Cuông bất ngờ đón niềm vui khi được nhận quà tặng từ đoàn công tác chính quyền các cấp và tấm lòng hảo tâm của Nhóm thiện nguyện Niềm tin.

Nghề 'bế' gừng thuê ở Na Ngoi

Nghề 'bế' gừng thuê ở Na Ngoi

(Baonghean.vn) - Gừng là một trong những loại cây trồng chủ lực ở Na Ngoi (Kỳ Sơn). Trong mùa thu hoạch gừng, lao động trên địa bàn chủ yếu đi làm ăn xa, nhiều hộ đồng bào Mông đã thuê người Thái, Khơ Mú ở các địa bàn lân cận để "bế" (thồ - PV) gừng từ nương rẫy, vận chuyển về bãi tập kết.

Hội Nguyên – điểm du lịch mới ở miền Tây Nghệ An

Hội Nguyên – điểm du lịch mới ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) -  Được đưa vào khai thác từ năm 2022, điểm du lịch Hội Nguyên ở xã Yên Thắng, huyện Tương Dương có sức hút đối với nhiều người. Về đây, du khách được hòa mình vào sông nước, núi rừng và có được những giờ phút thư giãn, trải nghiệm thú vị.
Hơ-Mông (H’mông), Mông, Mèo: Đọc, viết sao cho đúng?

Hơ-Mông (H’mông), Mông, Mèo: Đọc, viết sao cho đúng?

(Baonghean.vn) -  Là tộc người đã định cư ở Việt Nam hơn 400 năm, với số dân gần 1,4 triệu người, đông thứ 8 trong các dân tộc ở Việt Nam, nhưng tộc danh của người Mông vẫn chưa được công chúng hiểu và đọc , viết cho đúng. Ở Việt Nam, người Mông thường được gọi là “Hơ-Mông” hoặc “Mèo” ; còn trên các văn bản viết, người ta có khi viết “H’mông”, HMông, có khi lại viết Mông, Mèo. Như vậy, đâu mới là cái tên đúng nhất về dân tộc này và vì sao lại có những cách gọi , đọc, viết khác nhau như vậy? Bài viết dưới đây của một người Mông giải thích rõ về điều này.
Mùa nước đổ dưới chân Puxailaileng

Mùa nước đổ dưới chân Puxailaileng

(Baonghean.vn) - Thời điểm này đang vào mùa nước đổ ở Puxailaileng. Bà con bước vào vụ sản xuất mới trên những thửa ruộng bậc thang. Cuộc sống, sinh hoạt và cảnh sắc dưới “nóc nhà” miền Tây xứ Nghệ hiện lên như tranh vẽ, làm xao xuyến bất cứ ai khi ghé thăm.
ff

'Trốn nắng' ở vùng sinh thái Con Cuông

(Baonghean.vn) - Dòng sông Giăng xanh mát, thác nước Khe Kèm như mát xa vào thân người tắm ở giữa vùng rừng Con Cuông (Nghệ An) là những điểm đến lý thú để du khách "trốn nắng" hiệu quả trong mùa Hè. Đến đây du khách còn được thưởng thức nhiều món ăn đặc sắc do đồng bào chế biến và hòa mình vào tiếng khèn, khắc luống cùng điệu múa sạp sôi động.
Động lực mới phát triển miền Tây

Động lực mới phát triển miền Tây Nghệ An

(Baonghean) - Động lực mới với chính quyền và người dân nơi miền Tây Nghệ An khi Quốc hội phê duyệt Nghị quyết về “Đề án tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030” và Chính phủ cũng đã ban hành nghị quyết triển khai thực hiện.
Món rêu đá ngày Tết

Hấp dẫn, thơm ngon món mọc rêu đáy sông gói lá chuối ngày Tết

(Baonghean) - Từ nhiều đời nay, rêu đá ở dưới đáy các sông, suối trên thượng nguồn sông Lam được người dân miền núi xứ Nghệ xem như một loại thực phẩm phục vụ đời sống hằng ngày. Đặc biệt đối với đồng bào người Thái, rêu đá còn được dùng để chế biến ra nhiều món ăn truyền thống, ngon và đặc sắc trong dịp lễ, Tết.
Người có uy tín vùng đồng bào DTTS.

Tuyên dương 200 người có uy tín tiêu biểu vùng đồng bào DTTS ở Nghệ An

(Baonghean.vn) - Những người có uy tín trong đồng bào các dân tộc thiểu số đã phát huy vai trò tích cực, có nhiều đóng góp cho công cuộc xây dựng hệ thống chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng của tỉnh nói chung và các huyện miền núi nói riêng. Họ chính là cầu nối giữa Đảng, chính quyền với đồng bào các DTTS, nhân dân vùng miền núi.
ảnh đại diện ý kiến

Những thủ lĩnh nơi bản làng miền Tây xứ Nghệ

(Baonghean.vn) - Người có uy tín vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) luôn tiên phong, đi đầu trong việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; tuyên truyền, vận động đồng bào áp dụng các tiến bộ KHKT vào sản xuất, chăn nuôi; giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp, xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc. Về dự Hội nghị tuyên dương người có uy tín tiêu biểu trong vùng đồng bào DTTS tỉnh Nghệ An lần thứ 2, năm 2019 diễn ra vào chiều 15/10, các đại biểu gửi gắm nhiều tâm nguyện từ thực tiễn.
Có không gian vừa thoáng mát, vừa yên tĩnh dường như đã tạo cảm hứng đọc sách cho các em học sinh

Dãy nhà chờ độc đáo cho giáo viên và học sinh vùng cao Nghệ An

(Baonghean.vn) - Điểm Trường Tiểu học bản Khổi, thuộc Trường Tiểu học Tam Thái (Tương Dương - Nghệ An) chỉ có 2 phòng học, không có phòng chờ cho giáo viên và phòng đọc sách cho học sinh. Phụ huynh nơi đây đã cùng nhau góp tre, nứa, lá cọ để dựng lên những nhà chờ đẹp mắt, thân thiện.